Registratie van persoonsgegevens tot 1811

Vóór de invoering van de burgerlijke stand

In het gewest Holland werd in 1811 de burgerlijke stand ingevoerd. Sindsdien worden geboorte, huwelijk en overlijden verplicht geregistreerd door de gemeenten. Vóór die tijd vonden dergelijke registraties vrijwel uitsluitend bij de verschillende kerkgenootschappen plaats (dopen, trouwen, begraven).
Bij de overheid zijn op beperkte schaal gegevens vastgelegd:

  • huwelijken van niet-hervormden in de periode 1581 - 1811;
  • gewestelijke belasting (impost) op huwelijken en begraven van 1695 tot 1805);
  • successierecht na overlijden in de periode 1806 - 1811, geïnd door stedelijke ontvangers.

De doop-, trouw- en begraafboeken zijn niet overal even goed bewaard gebleven. We duiden deze registers gemakshalve aan met de afkorting DTB-registers. Voor de registratie van de belasting op huwelijken en begraven gebruiken we de term "gaardersregisters".

Hoe vindt u in de DTB- en gaardersregisters de gezochte personen?

Veel van de DTB-registers zijn door de archiefdienst in de tweede helft van de 20e eeuw toegankelijk gemaakt via moderne indices (klappers) op de namen van de personen die erin voorkomen. Om onnodig zoekwerk in de (fotokopieën van de) originele registers te voorkomen, is het dus verstandig om eerst de indices (klappers) te raadplegen!

De indices (klappers) zijn beschikbaar in de vorm van lijsten in de studiezaal en soms opgenomen in de Collectie Personen op de website.

De burgerlijke stand (sinds 1811)

Tijdens de inlijving bij Frankrijk in 1811 werd ook in Zuid-Holland de Franse wetgeving op de burgerlijke stand van kracht. In elke gemeente moesten voortaan geboorte, huwelijk (en echtscheiding) en overlijden worden geregistreerd. Voor elke categorie werd een apart register bijgehouden.

--- Toegang: De Burgerlijke Stand is voor een groot deel digitaal toegankelijk gemaakt op de namen in de akten. U kunt zoeken in deze indexen via de website. Eind 2021 zullen aan de indexen ook de gedigitaliseerde akten gekoppeld zijn.

De bevolkingsregistratie (sinds 1811)

Het belang van de bevolkingsregistratie als genealogische bron

Wat is het belang van de bevolkingsregistratie uit de periode 1829-1938 voor uw genealogisch onderzoek? Dat belang is vooral gelegen in het feit dat u een heel huishouden (dat wil zeggen een gezin met inwonende personen, voor zover op één adres wonend) bij elkaar aantreft. U vindt hier dus snel een gezinssamenstelling, die u anders via de registers van de burgerlijke stand met veel meer moeite kunt reconstrueren, met het gevaar dat u bijvoorbeeld kinderen die elders zijn geboren over het hoofd ziet. Bovendien vermelden de bevolkingsregisters vaak wat meer gegevens (o.a. het kerkgenootschap) dan de registers van de burgerlijke stand. Wel moet u erop bedacht zijn, dat in de laatstgenoemde bronnen de gegevens (o.a. data, namen) vaak betrouwbaarder zijn dan die in de bevolkingsregisters. Het is dan ook verstandig om gegevens uit de bevolkingsregisters aan de hand van de akten van de burgerlijke stand te controleren op nauwkeurigheid.

De volkstellingsregisters

Een belangrijke voorloper van de bevolkingsregisters zijn de volkstellingsregisters. In de jaren 1829 en 1839 werden er in elke gemeente volkstellingen gehouden, die respectievelijk in 1830 en 1840 werden afgesloten. De resultaten van deze volkstellingen werden in de volgorde van adres opgetekend in vastbladige registers en geven een overzicht van de inwoners van een gemeente, gerangschikt naar woonadres.

Ook hier vindt u dus gezinnen bij elkaar. In tegenstelling tot de bevolkingsregisters, zijn de volkstellingsregisters een "momentopname". Veranderingen in de gegevens zijn niet of zelden bijgehouden. Ook de volkstellingsregisters (meer nog dan de bevolkingsregisters) vertonen sporen van onnauwkeurigheid.

Uit latere jaren (1849, 1859, enz.) zijn niet altijd registers bewaard gebleven.

De bevolkingsregisters in de periode 1850 tot ca. 1920.

Met ingang van 1850 is overal in ons land per gemeente een doorlopende bevolkingsadministratie bijgehouden. De gegevens over de inwoners van een gemeente werden eerst (meestal tot ca. 1920) in vastbladige registers bijgehouden.

--- Toegang: Op deze registers (met inbegrip van de zogenoemde dienstbodenregisters) zijn geheel digitaal toegankelijk en doorzoekbaar via de Collectie Genealogie/Personen.

De bevolkingsregistratie na ca. 1920.

In de periode ca. 1920 - 1938 zijn in elke gemeente de inwoners op losbladige "gezinskaarten" geregistreerd. In sommige gemeenten was dat al sinds het begin van de 20e eeuw het geval.

--Toegang: de gezinskaarten zijn beschikbaar op microfiche in de studiezaal op de eerste verdieping van de Chocoladefabriek.

Vanaf 1938/1939 werd tot 1995 van elke inwoner van een gemeente een persoonskaart bijgehouden, die bij verhuizing meeverhuisde naar de nieuwe gemeente. Deze persoonskaarten worden in elke gemeente door de afdeling burgerzaken beheerd en zijn nog tot ver in de 21e eeuw niet openbaar! Bij het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag worden duplicaten van de persoonskaarten van overleden personen bewaard. Daaruit kan informatie worden opgevraagd.
Met ingang van 1995 vindt de bevolkingsregistratie via een computersysteem (GBA = gemeentelijke basisadministratie) plaats.

Enkele tips om verder te zoeken

Algemeen

Voor zover u dit nog niet bekend was: er zijn nog allerlei andere (archief)bronnen die gegevens over personen kunnen opleveren.
Bijvoorbeeld:

  • de notariële akten gepasseerd voor notarissen in ons werkgebied, momenteel aanwezig tot ca. 1935;
  • diverse registers in de oud-rechterlijke archieven, bijvoorbeeld die betrekking hebben op de verkoop van onroerende zaken in de periode tot 1811;
  • belastinggegevens in de archieven uit de periode tot 1811;
  • gegevens uit de kadastrale leggers (1832 - 20e eeuw) voor de namen van alle eigenaren van onroerende zaken.
  • de dossiers bouwaanvragen (bouwvergunningen) en hinderwetvergunningen voor een (groot deel van) de 20e eeuw.
chat loading...