Onlangs zijn twee heerlijkheidsarchieven toegankelijk gemaakt door middel van een inventaris. Het gaat om het heerlijkheidsarchief van Nieuwerkerk aan den IJssel (toegangsnummer 0028) en het heerlijkheidsarchief van Lekkerkerk (toegangsnummer 1307).

Het archief van de heerlijkheid Nieuwerkerk aan den IJssel vormt een mooie aanvulling op het deel van het heerlijkheidsarchief dat zich van oudsher in het oud-archief van Gouda bevindt. De stad Gouda was namelijk van de tweede helft van de zeventiende eeuw tot het begin van de negentiende eeuw eigenaar van de heerlijkheid. Het archief bevat onder meer stukken over de veiling van de heerlijkheid door Gouda in 1848. Pronkstuk is een charter uit 1692, een zogenoemde “verlijbrief” van het recht op zwanendrift aan Reijer van der Burgh, lid van de vroedschap van Gouda.

Het heerlijkheidsarchief van Lekkerkerk is in 2014 door de huidige ambachtsheer in bewaring gegeven aan het Streekarchief. Het is aanzienlijk uitgebreider dan het hier bovengenoemde archief. Het oudste stuk is een charter uit 1413 waarin graaf Willem VI van Holland Engelbrecht van Nassau beleent met de hoge heerlijkheid van Lekkerkerk (inventarisnummer 1307. 1). Het archief bevat een groot aantal beleningsbrieven uit met name de achttiende eeuw. We zien ook akten waarin de heer van Lekkerkerk wordt beleend met de heerlijkheid Ridderkerk. De toenmalige ambachtsheer beschouwde Ridderkerk als een achterleen van Lekkerkerk en wist te bewerkstelligen dat hij ook met deze heerlijkheid werd beleend. Dit werd uiteraard aangevochten door de eigenlijke heer van Ridderkerk. In het oud-archief van Lekkerkerk bevindt zich een pak met stukken van verschillende processen in de periode 1779-1789 voor het Hof van Holland en de Hoge Raad over deze kwestie.

Het archief bevat verder veel interessante stukken over de bestuurlijke verwikkelingen in de Franse tijd. Rentmeester en baljuw Martinus Heijkoop doet uitgebreid verslag van de revolutie te Lekkerkerk in februari 1795 (inv.nr. 1307. 72). In het archiefdeel uit de negentiende en twintigste eeuw ten slotte, is veel terug te vinden over het beheer van de diverse eigendommen en rechten die aan de heerlijkheid verbonden waren. Met name over het visrecht is veel te doen geweest.

De inventarissen kunt u hieronder raadplegen:
Archief van de heerlijkheid Nieuwerkerk aan den IJssel, 1550-1874
Archief van de heerlijkheid Lekkerkerk, 1413 - 1960

De stukken zijn aan te vragen en in te zien in de studiezaal van het streekarchief.

akte heerlijkheidsarchief
chat loading...