Gouda is één van de gemeentes dit jaar stilstaan bij het jaar 1572. In 2022 is het 450 jaar geleden dat de Nederlanden in opstand kwamen tegen de landsheer, Filips II van Spanje. In de Chocoladefabriek in Gouda is in november en december de rondreizende tentoonstelling Geboorte van Nederland te zien. Deze is voor de gelegenheid aangevuld met originele brieven van Willem van Oranje uit de collecties van het Streekarchief Midden-Holland.

Keerpunt
Op 1 april 1572 namen de watergeuzen Den Briel (Brielle) in en gaven een impuls aan de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Op die daad van verzet volgde ruim drie maanden later een belangrijke gebeurtenis: de Eerste Vrije Statenvergadering in Dordrecht. Daar spraken vertegenwoordigers van twaalf belangrijke steden, waaronder Gouda, hun steun uit aan Willem van Oranje. Het ging niet alleen om financiële steun, maar ook om steun voor zijn ideeën over  gewetensvrijheid. Dit moment werd een keerpunt in de Nederlandse geschiedenis en voor de ontwikkeling van het zelfstandige Nederland waar waarden als vrijheid, verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid centraal staan

Tentoonstelling
Het project Geboorte van Nederland wil het verleden herdenken en actualiseren. In de tentoonstelling staan daarom zowel 1572 als 2022 centraal. Letterlijk, door aan de ene zijde het verhaal over het begin van de Tachtigjarige Oorlog te vertellen en aan de andere zijde dat van de vier waarden die ook toen al in het geding waren: vrijheid, verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid.  Bezoekers worden ook persoonlijk aangesproken over hun eigen waarden, ideeën en verantwoordelijkheden. Door eenvoudige vragen te stellen, zoals "kun jij jezelf zijn" en "hoe verdraagzaam ben jij" zet de tentoonstelling aan tot denken.

Boek en colleges
Naast de tentoonstelling zijn er nog meer activiteiten in Gouda rondom het jaar 1572. Het streekarchief publiceert in samenwerking met het Transcriptiecafé het boek Was geteyckent: Guillame de Nassau. Briefwisseling van Willem van Oranje met Gouda en Schoonhoven tijdens de Opstand. Dit boek bevat veertien getranscribeerde en hertaalde brieven van en aan Willem van Oranje uit de collecties van het Streekarchief Midden-Holland, het Koninklijk Huisarchief en het Nationaal Archief. Daarnaast organiseren streekarchief en bibliotheek gezamenlijk de collegereeks ‘1572’ waarin elke week een spreker die een bepaald thema uit de Opstand belicht. Meer informatie deze collegereeks is te vinden op de website van de Bibliotheek Gouda.